TEORIE I MANIFESTY ARCHITEKTURY WSPÓŁCZESNEJ

Od szałasów do drapaczy chmur! Wznowienie książki wybitnego polskiego architekta z 1968 roku. Blisko 500 stron, ponad 800 wyjątkowych ilustracji. W jaki sposób ludzie kiedyś żyli i wznosili swoje siedziby, świątynie, miasta? Architektura i budownictwo to część historii cywilizacji, odkryć i wynalazków: nie tylko piękne budynki, ale także niezliczone problemy do rozwiązania. Co bowiem łączy zwykłe igloo z kopułą bazyliki św. Piotra (i czemu jest ona nieco nieforemna), jak planowano miasta i co wymyślili budowniczowie gotyckich katedr, by wznosić gmachy sięgające nieba? Każda strona tej książki odkrywa sekrety sztuki budowania. 

Zaledwie w rok po publikacji książki pt. „W stronę architektury” Le Corbusier postanawia napisać książkę poświęconą urbanistyce. Motywuje go do tego stan środowiska miejskiego, historyczne miasta europejskie mają wąskie uliczki i brak w nich świeżego powietrza. Ich rozwój nie nadąża za postępem cywilizacyjnym, przemysłowym i demograficznym. Wg. Le Corbusiera sytuację uzdrowić mogą wysokie kamienice willowe, sieci estakad dla samochodów oraz miasta-ogrody na przedmieściach. Każdy z mieszkańców powinien mieć dostęp do świeżego powietrza, przestrzeń do pracy i odpoczynku, dostęp do ogrodu warzywnego, sali do ćwiczeń oraz lotniska na dachu domu. Wiele z tych idei inspirowało architektów podczas powojennej odbudowy i rozbudowy wielu europejskich miast.

W 1898 roku nieznany nikomu szeregowy brytyjski stenograf, Ebenezer Howard, opublikował książkę, która radykalnie zmieniła sposób myślenia o mieście i wsi: To-morrow. A Peaceful Path to Real Reform [Jutro. Spokojna droga do prawdziwych reform]. Utopijna z pozoru wizja sieci miast-ogrodów, łączących zalety dużych aglomeracji (możliwości zatrudnienia) i wsi (czyste powietrze i woda, niewielkie czynsze), otoczonych pasami uprawnej ziemi, miała w przekonaniu Howarda silne oparcie w ekonomii. Projekt miał bowiem pragmatyczny i praktyczny wymiar – autor przykładał wielką wagę do precyzyjnego wyliczenia kosztów budowy i rentowności całego przedsięwzięcia.

W Myślącej dłoni Pallasmaa wraca do kwestii, które poruszał we wcześniejszych Oczach skóry, czyli związku zmysłów wzroku i dotyku oraz ich udziału w ludzkim doświadczeniu przestrzeni i jej zamieszkiwaniu. Nie chodzi już jednak o same zmysły i doświadczenie, ale o „ucieleśnioną mądrość” architektury w tym doświadczeniu osadzoną. Słowo „mądrość” użyte tutaj w miejsce „(ucieleśnionej) wiedzy” czy „poznania”, przyjętych w naukach takich jak psychologia czy antropologia, z jednej strony odbiera sformułowaniu jego techniczny, naukowy charakter, a wraz z nim wymaganą w nauce precyzję i jednoznaczność, z drugiej sugeruje metafizyczny podtekst rozważań Pallasmy.

Książka dostępna od 24 lutego 2016 Architektura nowoczesna to cykl sześciu wykładów, które wygłosił na Princeton University w 1930. Był już wtedy niepodważalnym autorytetem, a w tych pełnych pasji, lecz pieczołowicie przygotowanych tekstach zawarł swoje twórcze credo: odrzuca idee Corbusiera i chłodny funkcjonalizm modernistycznej architektury (wystarczy spojrzeć na dzisiejsze blokowiska, dokąd zbłądziła) i zamiast budynków–maszyn do mieszkania proponuje architekturę organiczną, zespoloną z przyrodą, opartą na formie otwartej, dynamicznej, stanowiącej wyraz i tło dla naszych potrzeb i dążeń. Jego indywidualizm czyni go twórcą niezwykle dziś aktualnym: bez romantyzmu – wskazuje – architektura sprowadzałaby się przecież do zwykłych pudełek z rurami.

Pierwsze polskie wydanie legendarnej książki Gordona Cullena sprzed pół wieku. Autor porównuje w niej miasto do spektaklu dramatycznego i opowiada o sztuce organizowania i nadawania wizualnej spójności plątaninie budynków, ulic i otwartych przestrzeni tworzących środowisko miejskie. Książka napisana jest w konwencji atlasu-leksykonu różnych zjawisk przestrzennych. Każdemu z ponad 500 zdjęć odpowiada osobne hasło i opis. Język autora wykorzystuje zarówno specjalistyczny żargon jak i poetyckie metafory czy styl polemiczny, starając się odwoływać do bezpośredniego doświadczania przestrzeni miejskiej przez przechodnia czy mieszkańca. 

Publikacja Andrzeja Basisty jest autorskim, indywidualnym spojrzeniem na kwestie fundamentalne dla architektury. Jej podstawowym walorem jest erudycja, wnikliwość i szczególne traktowanie architektury: w sposób jednorodny, bez podziału na historyczną i współczesną – lecz po prostu jako dziedziny twórczości podlegającej niezmiennie tym samym procesom, prawom i regułom, niezależnie od czasu i miejsca powstania. Nie ulega wątpliwości, że książka jest ważną pozycją wśród publikacji z zakresu teorii architektury i trwałym punktem odniesienia dla badaczy zajmujących się tą problematyką. 

Wspaniałe wprowadzenie w świat architektury i urbanistyki. Wade Graham napisał książkę, jakiej mógłby mu pozazdrościć niejeden popularyzator wiedzy. Na trzystu stronach pomieścił historię najważniejszych dwudziestowiecznych koncepcji architektonicznych i ich twórców, kontekstu, w jakim powstały, i wreszcie wpływu, jaki wywarły na kształt naszych miast. Goodhue i miasto romantyczne, neoklasycyzm Burnhama, miasto racjonalne Le Corbusiera, antymiasto Wrighta, miasto samoorganizujące się Jacobs i Duany’ego, miasto konsumenckie Gruena i Jerdego, wreszcie miasto techno-ekologiczne Tengego i Fostera – ta książka to kopalnia wiedzy na temat architektury i pasjonujący przewodnik po naszym świecie, pozwalający zrozumieć, dlaczego wygląda on właśnie tak.

W swej klasycznej książce Rudolf Arnheim, autorytet psychologicznej interpretacji sztuk wizualnych, zwraca swój doświadczony wzrok w stronę wizualnych aspektów budowli, przykładając swoją teorię do specyficznych cech medium jakim jest architektura. Arnheim tropi nieoczywiste percepcyjnie wytwory architektury z typową dla siebie jasnością i precyzją. W kręgu jego zainteresowań znalazła się m.in. analiza porządku i nieporządku w dizajnie, natura wizualnego symbolizmu, relacja między funkcjonalnością a percepcyjną ekspresją. Arnheim nie traktuje architektury jako tworu wyizolowanego z innych sfer życia, lecz przy okazji poddaje krytyce zatomizowane współczesne życie społeczne i polityczne, które jego zdaniem znajduje odbicie w architekturze.

Papież modernizmu. Człowiek, który zmienił XX wiek. Wielkie wizje, wielkie kontrowersje Życie, inspiracje, kompleksy i kobiety papieża modernizmu. Anthony Fint unaocznia czytelnikowi rozwój myśli Corbusiera poprzez kolejne realizacje jego projektów: poczynając od pierwszego, wygrawerowanego w wieku 14 lat zegarka, poprzez pracę dla braci Perretów, kontrowersyjny, rewolucyjny projekt przebudowy centrum Paryża – Plan Voisin – aż po ucieleśnienie idei „maszyny do mieszkania” – Jednostkę Mieszkaniową w Marsylii. Autor nie ucieka przy tym od kontrowersji wokół osoby architekta, dotyczących zarówno koncepcji społecznych i architektonicznych, jak i ciągot do faszyzmu i pozycji w rządzie Vichy w czasie wojny.

Idea miasta to pierwsze polskie wydanie klasycznej książki Josepha Rykwerta, dzięki której trafił on do grona najznakomitszych historyków i krytyków architektury. Trudno sobie wyobrazić sytuację, gdy formalny porządek uniwersum może być zredukowany do diagramu złożonego z dwóch przecinających się współrzędnych na płaszczyźnie. A dokładnie tak działo się w starożytności. Rzymianin spacerujący po cardo wiedział, że jest to oś, wokół której obraca się słońce, gdy szedł decumanus miał świadomość, że idzie drogą słońca. Całe uniwersum i jego sens mógł wyczytać z instytucji swojego miasta – czuł się w nim zadomowiony.

Zbiór tekstów Rema Koolhaasa – wybitnego holenderskiego architekta i myśliciela, prowokatora, najwybitniejszego intelektualisty wśród architektów i architekta wśród intelektualistów. Najstarsze teksty pochodzą z lat 70. XX wieku, najnowszy z 2015 roku. Wśród nich znalazły się przełomowe eseje, takie jak Bigness, Miasto generyczne czy tytułowa Śmieciowa przestrzeń, a także zapisy wykładów oraz wywiad z autorem. Koolhaas jest przenikliwym komentatorem współczesności, który potrafi nazwać to, co inni tylko przeczuwają. Nie boi się stawiać bezceremonialnych pytań o miejsce architektury w zglobalizowanej rzeczywistości, o świat podporządkowany logice kapitalizmu („reżim Y€S”), poddawany ekspresowej urbanizacji, przesycony obrazami.